Άρθρο Βασίλη Διγαλάκη στα Χανιώτικα Νέα 27-5-2017
Αξιότιμε κ. Διευθυντά,
Λαμβάνω το θάρρος να σας αποστείλω την παρούσα επιστολή, μετά από την ανάγνωση των χθεσινών δημοσιευμάτων σας αναφορικά με το ζήτημα της αξιοποίησης της περιουσίας του Πολυτεχνείου στο Ενετικό Λιμάνι. Θα προσπαθήσω να απαντήσω ορισμένα ερωτήματα που τίθενται ώστε οι πολίτες να αποκτήσουν μία πλήρη εικόνα των γεγονότων και να σχηματίσουν αντικειμενική άποψη.
1. Σε ποιόν ανήκουν τα κτίρια;
Πρόκειται για τρία κτίρια στο Καστέλι της Παλιάς Πόλης, των Τουρκικών Φυλακών, των Στρατώνων και της Μεραρχίας Κρητών. Τα συγκεκριμένα κτίρια αγοράστηκαν έναντι 103 εκατομμυρίων δραχμών από το Πολυτεχνείο το 1986 και το Ίδρυμα έχει την πλήρη κυριότητα, χωρίς προϋποθέσεις και δεσμεύσεις. Είναι ανακριβή όσα ακούγονται και γράφονται για παραχώρηση στο Ίδρυμα για συγκεκριμένο σκοπό.
Λίγες εβδομάδες πριν ολοκληρωθεί η μετακίνηση και των τελευταίων υπαλλήλων από τα κτίρια, τον Μάρτιο του 2014, η Σύγκλητος αποφάσισε ομόφωνα να παραχωρήσει τη διαχείριση των κτιρίων στην Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας του Πολυτεχνείου. Ο νόμος προβλέπει την λειτουργία μιας τέτοιας Εταιρείας σε κάθε Πανεπιστήμιο. Η εταιρεία είναι μονομετοχική και ελέγχεται 100% από το Πολυτεχνείο. Γενική Συνέλευση της Εταιρείας είναι η ίδια η Σύγκλητος και πρόεδρος ο εκάστοτε Πρύτανης ή ο αναπληρωτής του.
2. Γιατί τα κτίρια εγκαταλείφθηκαν από το Πολυτεχνείο;
Το Ίδρυμα στέγασε για πολλά χρόνια εκεί ορισμένες από τις διοικητικές του υπηρεσίες, ενώ πριν από την κατασκευή των εγκαταστάσεων στο Ακρωτήρι τα κτίρια φιλοξένησαν και μαθήματα για τους πρώτους λίγους φοιτητές στα τέλη του ’80 και τις αρχές του ’90. Σταδιακά οι περισσότερες δραστηριότητες μεταφέρθηκαν στις νέες εγκαταστάσεις. Το 2014 προχωρήσαμε στην ολοκλήρωση της μεταφοράς όλων των δραστηριοτήτων του Ιδρύματος στο Ακρωτήρι. Είχε μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή νέων σύγχρονων κτιρίων, ενώ η μεταφορά όλων των δραστηριοτήτων σε ένα σημείο είχε πολλαπλά οφέλη: ακαδημαϊκά, οικονομικά, ενεργειακά, διοικητικά. Τα κτίρια στην Παλιά Πόλη έχουν μεγάλες απαιτήσεις συντήρησης. Απαιτούν τεράστια ποσά ενέργειας για να θερμανθούν και να δροσιστούν. Εμφανίζουν πολλά λειτουργικά μειονεκτήματα και είναι πολυδάπανα. Το Πολυτεχνείο σήμερα, ως δημόσιος φορέας, δεν έχει τις οικονομικές δυνατότητες που είχε πριν από την κρίση.
3. Σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα τα κτίρια;
Τα κτίρια των φυλακών και των στρατώνων είναι σε σχετικά καλή στατική κατάσταση. Απαιτούν πολύ μεγάλα ποσά για μηχανολογικές, ηλεκτρολογικές και άλλες υποδομές αλλά τουλάχιστον δεν κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Αντίθετα το κτίριο, της Μεραρχίας είναι σε άσχημη κατάσταση, με σοβαρά προβλήματα στατικότητας και αποτελεί κίνδυνο τόσο για όσους βρίσκονται μέσα σε αυτό όσο και για τους περίοικους. Η Τεχνική Υπηρεσία του Πολυτεχνείου συνέταξε το 2009 μία τεχνική έκθεση, η οποία περιγράφει την ανάγκη εκτεταμένων εργασιών συντήρησης και κυρίως στατικής ενίσχυσης. Έχουν ήδη περάσει 8 χρόνια από τότε. Είναι δυνατό το ενδεχόμενο κατάρρευσης σε περίπτωση κάποιου σεισμού.
4. Δεν θα μπορούσαν ωστόσο να στεγαστούν στα κτίρια άλλες δραστηριότητες; Για παράδειγμα να στεγαστούν σε αυτά φοιτητές;
Όταν το 2010, είχαν βρεθεί χρήματα για την αποκατάσταση του κτιρίου της 5ης Μεραρχίας, οι καταληψίες είχαν αντιδράσει βίαια. Έγιναν επεισόδια στην Τεχνική Υπηρεσία του Πολυτεχνείου και υπήρξαν βιαιοπραγίες εναντίων υπαλλήλων του Πολυτεχνείου. Και αφού στην συνέχεια έγινε επιτέλους ο διαγωνισμός και η κατακύρωση, δεν υπογράφηκε ποτέ σύμβαση με τον εργολάβο και χάθηκαν οι πόροι.
Ας κάνουμε όμως την υπόθεση ότι βρίσκονται στις σημερινές συνθήκες 10 εκατομμύρια ευρώ για να αναστηλωθούν τα κτίρια, να αποκατασταθούν οι φθορές και να μετατραπούν σε κοιτώνες. Ας υποθέσουμε επίσης ότι η κατάληψη αυτή την φορά απομακρύνεται. Θα μπορούσαν να στεγαστούν το πολύ 50 έως 60 φοιτητές. Τα κτίρια των Παλαιών Φυλακών και των Στρατώνων, έχουν επιφάνεια 1500 τ.μ. περίπου και διαθέτουν μόνο 3 τουαλέτες. Επειδή τα κτίρια είναι διατηρητέα και έχουν συγκεκριμένα παράθυρα, δεν μπορεί κανείς να κάνει όποια διαμόρφωση επιθυμεί στο εσωτερικό τους. Εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί το μέγεθος των ποσών που χρειάζονται για να γίνουν οι απαιτούμενες μετατροπές.
Σήμερα έχουμε εξασφαλίσει 6 εκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να κατασκευάσουμε 2 νέες Φοιτητικές Εστίες με 120 δωμάτια. Εκτιμούμε ότι οι εκπτώσεις θα φτάσουν το 50%, οπότε τελικά θα μπορέσουν να γίνουν ακόμα και 240 δωμάτια. Θα επιλέγαμε να στεγαστούν 60 φοιτητές στο Παλιό Λιμάνι ή 240 στο Ακρωτήρι και μάλιστα με μικρότερο κόστος;
Τέτοιες προτάσεις στερούνται σοβαρότητας, καθώς δεν υπάρχει κανένα πανεπιστήμιο στον κόσμο στο οποίο οι εστίες να βρίσκονται 7 χιλιόμετρα μακριά από την Πανεπιστημιούπολη, μέσα στο τουριστικό κέντρο της πόλης.
5. Τα κτίρια τελικά «ξεπουλιούνται»;
Τα κτίρια δεν πωλούνται σε καμία περίπτωση και φυσικά δεν «ξεπουλιούνται». Το Πολυτεχνείο τα μισθώνει, με την υποχρέωση εκ μέρους του εκμισθωτή να τα αναστηλώσει σύμφωνα με τις οδηγίες των αρμόδιων υπηρεσιών, όπως η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και η Πολεοδομία, και να επενδύσει σε αυτά συγκεκριμένα κεφάλαια.
6. Αν όμως στο χώρο γίνει ξενοδοχείο, δεν σημαίνει τελικά ότι θα περιοριστεί η πρόσβαση σε ένα όμορφο σημείο της Παλιάς Πόλης; Θα δοθούν όλοι οι δημόσιοι χώροι σε ιδιώτες;
Υποχρέωση του αναδόχου είναι να επιτρέψει την ελεύθερη πρόσβαση σε ένα μεγάλο κομμάτι των χώρων στο κοινό. Η πρόταση αξιοποίησης προβλέπει ελεύθερη πρόσβαση επισκεπτών στην πλατεία, λειτουργία ανοικτών καφέ και εστιατορίου, λειτουργία παρατηρητηρίου του λιμανιού, ανοιχτό χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων καθώς και συνεδριακό κέντρο.
Πόσοι έχουν σήμερα πρόσβαση στα κτίρια; Πόσοι από τους Χανιώτες πήγαν για τελευταία φορά εκεί να περάσουν χρόνο και να απολαύσουν τη θέα; Μήπως επικρατεί η λογική των λίγων; Δεν μπαίνει λουκέτο στην είσοδο σήμερα; Γνωρίζουν οι πολίτες ποιοι έχουν τα κλειδιά αυτού του λουκέτου;
Προφανώς πρέπει να υπάρχουν ισορροπίες. Οφείλουμε να προφυλάσσουμε τους δημόσιους χώρους. Γίνεται αλήθεια αυτό στα συγκεκριμένα κτίρια; Εμείς σαν Πολυτεχνείο ακριβώς για αυτό το λόγο δεσμευθήκαμε ότι η Γαλλική Σχολή, ένα άλλο εμβληματικό κτίριο, θα χρησιμοποιηθεί για να στεγάσει πολιτιστικές δραστηριότητες και μουσειακές συλλογές.
7. Ακολουθήθηκαν αδιάβλητες διαδικασίες στον διαγωνισμό;
Η Εταιρεία Αξιοποίησης της Περιουσίας προκειμένου να μην υπάρξει καμία σκιά προχώρησε σε μία διαδικασία διαγωνισμού για μακρόχρονη ενοικίαση με 2 στάδια. Αρχικά απεύθυνε μία δημόσια πρόσκληση σε κάθε ενδιαφερόμενο να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις για την αξιοποίηση των κτιρίων. Μόνη προϋπόθεση ήταν οι προτάσεις να είναι συμβατές με τον χαρακτήρα της Παλιάς Πόλης και του Πολυτεχνείου σαν Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Στην φάση αυτή συλλέξαμε 6 προτάσεις, ορισμένες μάλιστα από τους μεγαλύτερες τουριστικές επιχειρήσεις της Κρήτης και της Ελλάδας. Άλλες προτάσεις ήταν πιο ώριμες, άλλες λιγότερο. Ωστόσο όλες είχαν να κάνουν με την τουριστική αξιοποίηση. Η διαδικασία αυτή ολοκληρώθηκε πριν από ένα χρόνο περίπου. Στο επόμενο στάδιο, πάλι με δημόσια πρόσκληση στον τύπο (μάλιστα υπήρξε δημοσίευση και στην εφημερίδα σας), ανακοινώθηκε ο ανοιχτός πλειοδοτικός διαγωνισμός για 25ετή ενοικίαση των κτιρίων. Πάλι προτού γίνει ο διαγωνισμός, έγινε ενημέρωση και εκτενής συζήτηση στη Σύγκλητο του Ιδρύματος τόσο για το αποτέλεσμα της πρώτης φάσης όσο και για την ίδια την διαγωνιστική διαδικασία.
Ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε επιτυχώς, την αξιολόγηση την ανέλαβε μια ανεξάρτητη επιτροπή από Καθηγητές και υπαλλήλους. Στην συνέχεια έγινε πάλι ενημέρωση της Συγκλήτου για το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, στην οποία ήταν ξεκάθαρη η βούληση της μεγάλης πλειοψηφίας των μελών της Συγκλήτου στο να προχωρήσει η διαδικασία. Στη συνέχεια, το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας, προχώρησε στην αποδοχή του πρακτικού αξιολόγησης και στην κατακύρωση.
Στο μεταξύ, η συντριπτική πλειοψηφία των Συλλόγων του Προσωπικού του Ιδρύματος έχουν ταχθεί υπέρ της αξιοποίησης.
Το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας μας δικαιώνει: το σύνολο των μισθωμάτων που θα λάβει το Πολυτεχνείο Κρήτης για την 25-ετία ανέρχεται στα 8,9 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που θα ανακουφίσει τον ελλειμματικό προϋπολογισμό του Ιδρύματος, και θα επιτρέψει στο Πολυτεχνείο να παραμείνει ανταγωνιστικό και αυτόνομο. Στο τέλος της 25-ετίας, το Πολυτεχνείο θα έχει αυξήσει την περιουσία του κατά 25 εκατομμύρια ευρώ, συνυπολογίζοντας τα μισθώματα και το ύψος της επένδυσης, καθώς ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να παραδώσει τα κτίρια σε άψογη λειτουργική κατάσταση.
8. Τι κερδίζει η πόλη των Χανίων; Γιατί είναι σημαντικό να προχωρήσει τώρα η αξιοποίηση;
Κατ΄ αρχήν θέσεις εργασίας: προβλέπεται η δημιουργία 100 ισοδυνάμων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης κατά τη διάρκεια της κατασκευής και 200 κατά την περίοδο λειτουργίας.
Θα κερδίσει ένα νέο συνεδριακό κέντρο και χώρους που θα λειτουργούν συμπληρωματικά στο Αρσενάλι και στο Παλιό Τελωνείο, ώστε να δοθεί μία νέα ώθηση στο αίτημα αποκατάστασης των Νεωρίων και να διεκδικήσουν τα Χανιά επιτέλους συνεδριακό και θεματικό τουρισμό υψηλών προδιαγραφών.
Στο σημείο που βρισκόμαστε το Πολυτεχνείο αλλά και η πόλη έχουν μπροστά τους μια ευκαιρία. Ή προχωράμε μπροστά ή επιμένουμε στις ίδιες νοοτροπίες και αντιλήψεις που μας έφεραν στη σημερινή κατάσταση. Έχουν περάσει ήδη 13-14 χρόνια από τότε που έγινε η κατάληψη του κτιρίου. Σε μία 25ετή διάρκεια μίσθωσης αυτό είναι πάνω από το μισό διάστημα. Αντί για ένα ετοιμόρροπο κτίριο, θα είχαμε σήμερα ένα πλήρως αποκατεστημένο ιστορικό κτίριο που θα λειτουργούσε υπέρ της πόλης, υπέρ της κοινωνίας και υπέρ της τοπικής οικονομίας. Που θα έδινε πόρους στο Πολυτεχνείο να συνεχίσει να μορφώνει τα παιδιά μας. Και που θα δημιουργούσε δουλειές.
Ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Το Πολυτεχνείο δεν έχει στην διάθεσή του, τα χρήματα που απαιτούνται για να επισκευάσει τα κτίρια. Και δεν πρόκειται να τα έχει ξανά, γιατί απλούστατα ακόμα και αν βρεθούν χρήματα, υπάρχουν τόσες άλλες ανάγκες και προτεραιότητες που θα ήταν εγκληματικό να τις αγνοήσουμε.
Αν λαμβάναμε λάθος αποφάσεις, σε άλλα 13 χρόνια από τώρα θα ήταν πολύ αργά.