Συνέντευξη του υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Βασίλη Διγαλάκη στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ και την δημοσιογράφο Μάρνυ Παπαματθαίου.

Πανεπιστήμια και νέο εξεταστικό σύστημα. Οι αλλαγές που εισηγείσθε Θα ισχύσουν από το καλοκαίρι του 2021;

Ο στόχος είναι οι ρυθμίσεις αυτές να ισχύσουν άμεσα, το 2021, καθώς είναι ξεκάθαρο πως δεν επηρεάζουν με κανένα τρόπο την προετοιμασία των μαθητών για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, δεδομένου ότι οι αλλαγές δεν αφορούν τα προς εξέταση μαθήματα ή την ύλη τους, αλλά μόνο την κατάταξη των υποψηφίων στις σχολές προτίμησης μετά την ολοκλήρωση των εξετάσεων. Με τις προτάσεις του υπουργείου Παιδείας για τις αλλαγές στα κριτήρια αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ο αποφασιστικός ρόλος των ΑΕΙ στην εισαγωγή των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θέλω να πω εδώ ότι πρόκειται για αλλαγές που ενισχύουν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις για την εισαγωγή των υποψηφίων με τη θεομοθέτηση ελάχιστης βάσης εισαγωγής από κάθε πανεπιστημιακό τμήμα και κάνουν πιο συνειδητή και στοχευμένη την επιλογή στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου μέσω της διαδικασίας εισαγωγής που θα γίνεται πλέον σε δύο φάσεις. Και βέβαια δίνουν απαντήσεις σε προβληματικά φαινόμενα, που έχουν παρατηρηθεί έντονα τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τις ιδιαίτερα χαμηλές βάσεις εισαγωγής των υποψηφίων σε ορισμένα τμήματα. Οι προτάσεις αυτές, να θυμίσω, έγιναν ομόφωνα δεκτές από τους πρυτάνεις των ΑΕΙ.

Θα έχουμε την επόμενη χρονιά μείωση εισακτέων και καθορισμό του αριθμού τους από τα ΑΕΙ όπως είχατε εξαγγείλει;

Ο αριθμός των εισακτέων — όπως και η χρηματοδότηση, ο προγραμματισμός των προσλήψεων, το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης – είναι μεταξύ των στοιχείων που θα περιλαμβάνουν οι πολυετείς προγραμματικές συμφωνίες που θα κάνουν πλέον τα ΑΕΙ με το υπουργείο Παιδείας έπειτα από εισήγηση της αρμόδιας Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ). Οι συμφωνίες αυτές θα υπογραφούν το 2021 ώστε να ισχύσουν από το 2022. Και εδώ λαμβάνουμε υπόψη τις εισηγήσεις τωv πανεπιστημίων, όπως κάνουμε και με τη βάση εισαγωγής. Όπως ξέρετε, φέτος εφαρμόσαμε επιτυχημένα για πρώτη φορά τα ακαδημαϊκά κριτήρια στη διαδικασία των μετεγγραφών (με τη “βάση μετεγγραφών” που ίσχυσε) και άμεσο αποτέλεσμα να αποφύγουμε την υπερσυγκέντρωση φοιτητών στα ΑΕΙ των μεγάλων αστικών κέντρων με παράλληλη αποψίλωση των περιφερειακών.

Τι σκέφτεστε όμως για τον νέο νόμο-πλαίσιο για τα ΑΕΙ;

Θέλουμε να ενισχύσουμε το αυτοδιοίκητο, την εξωστρέφεια και τη διεθνοποίηση του ελληνικού πανεπιστημίου. Μεταξύ αυτών είναι η κινητικότητα των φοιτητών, δηλαδή η δυνατότητα μετακίνησής τους από το αρχικό τμήμα πανεπιστημίου στο οποίο εισήχθησαν σε άλλο τμήμα προτίμησης, με απαραίτητη προϋπόθεση να υπάρχουν οι διαθέσιμες θέσεις στο τμήμα ενδιαφέροντός τους και να ακολουθείται αξιοκρατική διαδικασία. Υπογραμμίζω ότι σε καμία περίπτωση αυτή η διαδικασία δεν θα υπονομεύει με οποιονδήποτε τρόπο τον αδιάβλητο και αξιοκρατικό θεσμό των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Γι’ αυτό, εξάλλου, η δυνατότητα επιλογής θα αφορά σχολές με χαμηλότερη βάση από τις επιδόσεις του φοιτητή. Δυστυχώς, έως τώρα, το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν «συγχωρούσε» στον φοιτητή την καθόλου απίθανη περίπτωση να αλλάξει γνώμη για το αντικείμενο των σπουδών του ή να αναθεωρήσει τις δυνατότητές του σε σχέση με τις απαιτήσεις της σχολής που επέλεξε. Οι συνέπειες αυτού του φαινομένου είναι εύκολα αντιληπτές και συνδέονται με τη σπατάλη χρόνου,  κόπου και πόρων και βέβαια συνδέεται και με το φαινόμενο των αιώνιων φοιτητών για τους οποίους θα καθοριστεί ένα εύλογο μεταβατικό στάδιο για την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

Αυτά στα εσωτερικά μας. Πώς θα συνδέσετε όμως τα ελληνικά πανεπιστήμια με κέντρα έρευνας στο εξωτερικό, ώστε να επιστρέψουν νέοι ερευνητές στη χώρα;

Εδώ θέλω να πω ότι η εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων και η σύνδεσή τους με μεγάλα Ιδρύματα του εξωτερικού δεν θα φέρει μόνο στον επαναπατρισμό των επιστημόνων που έφυγαν, αλλά θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον ώστε να μη φύγουν άλλοι. Άμεσα προωθούμε τη δυνατότητα Έλληνες επιστήμονες και ερευνητές να μπορούν να γίνονται δεκτοί ως προσκεκλημένοι των ελληνικών πανεπιστημίων, ώστε να διδάσκουν σε αυτά ή να συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα. Μια τέτοια επιλογή συντηρεί και ανανεώνει τη σχέση της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας του εξωτερικού με τη χώρα τους και παράλληλα ενδυναμώνει και εμπλουτίζει το ελληνικό πανεπιστήμιο.

Αναρωτιέμαι όμως πώς θα σταματήσετε πελατειοκρατία και νεποτισμό στα ΑΕΙ…

Οι ρυθμίσεις που θα φέρει το νέο θεσμικό πλαίσιο θα είναι καίριες και στοχευμένες: υποχρέωση προκήρυξης των θέσεων καθηγητών σε γνωστικά αντικείμενα που είναι σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική και δεν αποκλείουν υποψηφίους, θέσπιση πρόσθετων ασυμβίβαστων για τους εκλέκτορες που έχουν ακαδημαϊκή σχέση με τους υποψηφίους, αυξημένη συμμετοχή επιστημόνων και ακαδημαϊκών του εξωτερικού, διαφάνεια στη διαδικασία συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων.

Σκέφτεστε να επαναφέρετε τη λειτουργία των Συμβουλίων των ΑΕΙ. Ποιες θα είναι οι αρμοδιότητές τους;

Είναι γεγονός ότι εξετάζουμε με προσοχή τον ρόλο και τις αρμοδιότητες που θα έχουν τα Συμβούλια των Ιδρυμάτων, προκειμένου να υπάρχει σαφής διάκριση και στοχοθεσία από τα υπόλοιπα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων. Είναι σημαντικό να καθιερωθούν διαδικασίες ελέγχου και θεσμικών αντίβαρων στη διοίκηση των πανεπιστημίων, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο το αυτοδιοίκητο, η διαφάνεια και η λογοδοσία.