Αλλαγές στη διαδικασία αξιολόγησης των σχολικών μεταβολών, «ώστε τα κριτήρια καθορισμού των λειτουργικών θέσεων σε ένα δημοτικό σχολείο να συμπεριλάβουν, εκτός από τον αριθμό των μαθητών, και κριτήρια που χαρακτηρίζουν το σχολείο αυτό ως απομακρυσμένο» προτείνει ο βουλευτής Χανίων της ΝΔ Βασίλης Διγαλάκης, με ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή, τη Δευτέρα 18 Ιουλίου 2022, προς την υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως.

Ο κ. Διγαλάκης αναφέρει, ως παράδειγμα, ότι «ο απαιτούμενος αριθμός των μαθητών για τη διατήρηση ενός σχολείου ως εξαθέσιο θα μπορούσε να είναι μικρότερος στα απομακρυσμένα σχολεία της υπαίθρου, από ότι σε αυτά των αστικών κέντρων». Σημειώνει, δε, ότι «το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει στα πληροφοριακά του συστήματα (myschool) τα απαιτούμενα δεδομένα, ώστε να προβεί σε εκτίμηση των πρόσθετων εκπαιδευτικών που απαιτούνται για την υλοποίηση αυτής της πολιτικής», εκφράζοντας την εκτίμηση ότι «το κόστος υλοποίησής της θα είναι πολύ μικρό, μπροστά στα οφέλη στήριξης της υπαίθρου».

Παράλληλα, ο κ. Διγαλάκης ζητά από την Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, «εν αναμονή της επεξεργασίας των ανωτέρω και της διερεύνησης πρόσθετων κριτηρίων», να διατηρήσει τις λειτουργικές θέσεις, έτσι ώστε τα εν λόγω σχολεία να λειτουργήσουν κατ’ ελάχιστον ως εξαθέσια κατά το σχολικό έτος 2022-2023, αναφέροντας, ως παράδειγμα, την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων όπου υποβιβάζονται έξι εξαθέσια σχολεία της υπαίθρου σε πενταθέσια ή τετραθέσια.

Ο Χανιώτης Βουλευτής υπογραμμίζει ακόμα ότι «η σύμπτυξη διαφορετικών τάξεων με κοινή διδασκαλία από έναν εκπαιδευτικό, οδηγεί σε μειονεκτική θέση τους μαθητές σε σχέση με τους μαθητές των δημοτικών σχολείων στα οποία η κάθε τάξη έχει τον δικό της δάσκαλο, καθώς εκ των πραγμάτων ο δάσκαλος πρέπει να μοιράζει τον χρόνο της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε περισσότερες από μια διαφορετικές τάξεις. Τα ζητήματα αυτά είναι ιδιαίτερα πιο έντονα σε χωριά τα οποία είτε είναι απομακρυσμένα από τα μεγάλα αστικά κέντρα, είτε επιπλέον βρίσκονται σε ορεινές και δύσβατες περιοχές, όπου ακόμα και μικρότερες αποστάσεις επιφέρουν σημαντικές χρονικές επιβαρύνσεις, ενώ τίθενται και θέματα ασφαλούς μετακίνησης κατά τη χειμερινή περίοδο».

Όπως αναφέρει ο κ. Διγαλάκης στην ερώτησή του, «η υποβάθμιση ενός δημοτικού σχολείου με μείωση των λειτουργικών θέσεων σε μικρότερο αριθμό από τις έξι τάξεις του, οδηγεί συχνά τους γονείς να μεταφέρουν τα παιδιά τους σε εξαθέσια δημοτικά σχολεία στα πλησιέστερα αστικά κέντρα, τα οποία βρίσκονται μακριά από τον τόπο κατοικίας τους, δημιουργώντας εκτός των άλλων μεγαλύτερη επιβάρυνση σε έναν πληθυσμό ο οποίος σε καθημερινή βάση αναγκάζεται να διανύει μεγάλες ή και δύσβατες διαδρομές. Ταυτόχρονα, τέτοια φαινόμενα επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση των σχολείων της υπαίθρου, τα οποία τελικά οδηγούνται στην κατάργησή τους, ενώ και η πέριξ αυτών περιοχή υποβαθμίζεται. Σε περιπτώσεις, δε, όπου παρατηρείται μια αντιστροφή της τάσης φυγής από την ύπαιθρο λόγω πολιτικών στήριξης του πρωτογενούς τομέα, η έστω και προσωρινή υποβάθμιση των σχολικών μονάδων ενδέχεται να ακυρώσει αυτές τις πρωτοβουλίες».

Τέλος, ο Χανιώτης Βουλευτής υπενθυμίζει ότι «η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη γεωμορφολογία, νησιωτικότητα και ορεινότητα, ενώ αρκετές περιοχές της απέχουν πάρα πολύ από τα αστικά κέντρα», τονίζει πως «η Πολιτεία οφείλει να μεριμνά και να στηρίζει τις περιοχές και τους κατοίκους των απομακρυσμένων και δυσπρόσιτων περιοχών, προκειμένου να μην εξαναγκάζονται σε εσωτερική μετανάστευση» και σημειώνει ότι «η πρόσβαση στην ποιοτική εκπαιδευτική διαδικασία πρέπει να είναι ισότιμη για όλους τους μαθητές ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας τους».

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:

Θέμα: Ανάγκη διαφορετικής αντιμετώπισης των απομακρυσμένων σχολείων της υπαίθρου ως προς τις λειτουργικές μεταβολές

Κάθε σχολικό έτος, κατά τον προγραμματισμό της νέας σχολικής χρονιάς, σύμφωνα με τις εγγραφές των μαθητών και τον αριθμό που κάθε σχολική μονάδα έχει στο δυναμικό της, με σχετική απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθορίζονται οι λειτουργικές μεταβολές των σχολικών μονάδων για το επερχόμενο σχολικό έτος. Η πραγματοποίηση των ως άνω λειτουργικών μεταβολών γίνεται με βάση μόνο το κριτήριο του αριθμού των μαθητών, γεγονός το οποίο στις περιπτώσεις υποβιβασμού των δημοτικών σχολείων και δη εκείνων που παύουν να είναι εξαθέσια, προκαλεί σημαντικά ζητήματα στην εκπαιδευτική διαδικασία και στους ίδιους τους μαθητές, στις οικογένειές τους και συνολικά στις τοπικές κοινωνίες.

Η σύμπτυξη διαφορετικών τάξεων με κοινή διδασκαλία από έναν εκπαιδευτικό, οδηγεί σε μειονεκτική θέση τους μαθητές σε σχέση με τους μαθητές των δημοτικών σχολείων στα οποία η κάθε τάξη έχει τον δικό της δάσκαλο, καθώς εκ των πραγμάτων ο δάσκαλος πρέπει να μοιράζει τον χρόνο της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε περισσότερες από μια διαφορετικές τάξεις. Τα ζητήματα αυτά είναι ιδιαίτερα πιο έντονα σε χωριά τα οποία είτε είναι απομακρυσμένα από τα μεγάλα αστικά κέντρα, είτε επιπλέον βρίσκονται σε ορεινές και δύσβατες περιοχές, όπου ακόμα και μικρότερες αποστάσεις επιφέρουν σημαντικές χρονικές επιβαρύνσεις, ενώ τίθενται και θέματα ασφαλούς μετακίνησης κατά τη χειμερινή περίοδο.

Η υποβάθμιση ενός δημοτικού σχολείου με μείωση των λειτουργικών θέσεων σε μικρότερο αριθμό από τις έξι τάξεις του, οδηγεί συχνά τους γονείς να μεταφέρουν τα παιδιά τους σε εξαθέσια δημοτικά σχολεία στα πλησιέστερα αστικά κέντρα, τα οποία βρίσκονται μακριά από τον τόπο κατοικίας τους, δημιουργώντας εκτός των άλλων μεγαλύτερη επιβάρυνση σε έναν πληθυσμό ο οποίος σε καθημερινή βάση αναγκάζεται να διανύει μεγάλες ή και δύσβατες διαδρομές. Ταυτόχρονα, τέτοια φαινόμενα επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση των σχολείων της υπαίθρου, τα οποία τελικά οδηγούνται στην κατάργησή τους, ενώ και η πέριξ αυτών περιοχή υποβαθμίζεται. Σε περιπτώσεις, δε, όπου παρατηρείται μια αντιστροφή της τάσης φυγής από την ύπαιθρο λόγω πολιτικών στήριξης του πρωτογενούς τομέα, η έστω και προσωρινή υποβάθμιση των σχολικών μονάδων ενδέχεται να ακυρώσει αυτές τις πρωτοβουλίες.

Θεωρούμε ότι θα μπορούσε να υπάρχει μια διαφοροποίηση ως προς την αξιολόγηση των σχολικών μεταβολών, ώστε τα κριτήρια καθορισμού των λειτουργικών θέσεων σε ένα δημοτικό σχολείο να συμπεριλάβουν, εκτός από τον αριθμό των μαθητών και κριτήρια που χαρακτηρίζουν το σχολείο αυτό ως απομακρυσμένο. Για παράδειγμα, ο απαιτούμενος αριθμός των μαθητών για τη διατήρηση ενός σχολείου ως εξαθέσιο θα μπορούσε να είναι μικρότερος στα απομακρυσμένα σχολεία της υπαίθρου, από ότι σε αυτά των αστικών κέντρων. Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) έχει στα πληροφοριακά του συστήματα (myschool) τα απαιτούμενα δεδομένα, ώστε να προβεί σε εκτίμηση των πρόσθετων εκπαιδευτικών που απαιτούνται για την υλοποίηση αυτής της πολιτικής. Εκτιμούμε ότι το κόστος υλοποίησης της θα είναι πολύ μικρό, μπροστά στα οφέλη στήριξης της υπαίθρου.

Με δεδομένο ότι:

• Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη γεωμορφολογία, νησιωτικότητα και ορεινότητα ενώ αρκετές περιοχές της απέχουν πάρα πολύ από τα αστικά κέντρα,
• Η Πολιτεία οφείλει να μεριμνά και να στηρίζει τις περιοχές και τους κατοίκους των απομακρυσμένων και δυσπρόσιτων περιοχών, προκειμένου να μην εξαναγκάζονται σε εσωτερική μετανάστευση,
• Η πρόσβαση στην ποιοτική εκπαιδευτική διαδικασία πρέπει να είναι ισότιμη για όλους τους μαθητές ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας τους,

Ερωτάται η κα Υπουργός:

• Προτίθεται το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) να συμπεριλάβει στα κριτήρια καθορισμού των λειτουργικών θέσεων στις σχολικές μονάδες, εκτός από τον αριθμό των μαθητών και κριτήρια τα οποία χαρακτηρίζουν τα σχολεία αυτά ως απομακρυσμένα;
• Έχει αποτιμηθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του myschool, το σενάριο διαφορετικής αντιμετώπισης των απομακρυσμένων σχολείων της υπαίθρου, ως προς τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό μαθητών, με σκοπό τη διατήρησή τους ως εξαθέσια; Αν όχι, ποιος είναι ο αριθμός των πρόσθετων εκπαιδευτικών ο οποίος απαιτείται προκειμένου να διατηρηθούν κατ’ ελάχιστον ως εξαθέσια τα σχολεία της υπαίθρου;
• Εν αναμονή της επεξεργασίας των ανωτέρω και διερεύνησης πρόσθετων κριτηρίων, προτίθεται το ΥΠΑΙΘ να διατηρήσει τις λειτουργικές θέσεις, έτσι ώστε τα εν λόγω σχολεία να λειτουργήσουν κατ’ ελάχιστον ως εξαθέσια κατά το σχολικό έτος 2022-2023; Παραδείγματος χάρη, αναφέρεται η περίπτωση της περιφερειακής ενότητας Χανίων στην οποία υποβιβάζονται έξι εξαθέσια σχολεία της υπαίθρου σε πενταθέσια ή τετραθέσια.

Ο ερωτών βουλευτής

Βασίλης Διγαλάκης